بررسی تأثیر تغییرات فصلی ضریب زبری مانینگ در پیش‌بینی رفتار هیدرولیکی سیلاب (مطالعة موردی: رودخانه هراز)

نویسندگان

زهرا نژادآذر عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم‌شهر

میر امید هادیانی مربی گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائم‌شهر

وحید غلامی دانشجوی دکتری آبخیزداری از دانشگاه آزاد اسلامی تهران, واحد علوم و تحقیقات

چکیده مقاله:

روش‌های مختلفی برای کنترل, یا کاهش خسارات سیلاب وجود دارد. یکی از این روش‌ها پهنه‌بندی سیل است که با شبیه‌سازی بستر و دشت سیلابی رودخانه و رفتار هیدرولیکی آن، پهنه‌های سیلاب را در دوره بازگشت‌های متفاوت مشخص می‌کند. یکی از عوامل اصلی تأثیر‌گذار در سرعت، عمق و گسترة سیلاب در این روش، ضریب زبری مانینگ است. از سوی دیگر، پوشش خاک, بویژه پوشش گیاهی از تعیین‌کننده‌ترین عوامل میزان ضریب زبری مانینگ به حساب می‌آید. بنابراین انتظار می‌رود تغییرات فصلی پوشش گیاهی منطقه در مقدار محاسباتی ضریب زبری مانینگ و در نهایت بر پیش‌بینی رفتار هیدرولیکی سیلاب‌ها نقش بسزایی داشته باشد. در این تحقیق سعی شده به بررسی تأثیر تغییرات فصلی ضریب زبری مانینگ، متناسب با تغییرات حاصل در وضعیت پوشش گیاهی بازه‌ای از رودخانه هراز با استفاده ار سیستم اطلاعات جغرافیایی (الحاقیه HEC-GeoRAS )، نرم افزار HEC-RAS و نقشه‌های پلان رودخانه با مقیاس 1:500 استفاده شده و ضریب زبری مانینگ با روش کاون در دو فصل زمستان و تابستان به پیش‌بینی رفتار هیدرولیکی سیلاب‌های این مسیر پرداخته شود. نتایج حاکی از آن است که زمان تعیین ضریب زبری، به‌دلیل تغییرات در وضعیت پوشش گیاهی منطقه در مقادیر محاسباتی ضریب زبری برای سواحل رودخانه و دشت سیلابی آن مؤثر بوده و در نتیجه موجب تغییراتی در پهنه‌های سیلاب، سرعت و عمق آب، نیروی تنش برشی و توزیع حجم سیلاب در سطح دشت سیلابی در دورة بازگشت‌های مختلف می‌شود. افزایش پوشش گیاهی و به تبع آن ازدیاد ضریب زبری مانینگ در فصل تابستان سبب می‌شود در سواحل و دشت سیلابی تمامی مقاطع مورد مطالعه سرعت، قدرت و دبی جریان به مقدار زیادی نسبت به شرایط مشابه در فصل زمستان کاهش یابد. این امر در پیش‌بینی رفتار هیدرولیکی رودخانه در بازه‌های زمانی متفاوت، بخصوص در طرح‌های سازه‌ای و هیدرولیکی مؤثر و حایز اهمیت است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

ثبت نام

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی تأثیر تغییرات فصلی ضریب زبری مانینگ در پیش بینی رفتار هیدرولیکی سیلاب (مطالعة موردی: رودخانه هراز)

روش های مختلفی برای کنترل, یا کاهش خسارات سیلاب وجود دارد. یکی از این روش ها پهنه بندی سیل است که با شبیه سازی بستر و دشت سیلابی رودخانه و رفتار هیدرولیکی آن، پهنه های سیلاب را در دوره بازگشت های متفاوت مشخص می کند. یکی از عوامل اصلی تأثیر گذار در سرعت، عمق و گسترة سیلاب در این روش، ضریب زبری مانینگ است. از سوی دیگر، پوشش خاک, بویژه پوشش گیاهی از تعیین کننده ترین عوامل میزان ضریب زبری مانینگ به...

متن کامل

تاثیر تغییرات ماهانه و فصلی ضریب زبری مانینگ بر رفتار هیدرولیکی و آنالیز خسارت سیلاب مطالعه موردی: رودخانه سیمینه رود

مهندسی رودخانه، روشی نوین در جهت استفاده بهینه از رودخانه ها و مهار سیلاب می باشد. در این راستا هم اکنون در کشور نقشه های پهنه بندی سیلاب استفاده می شود. مبنای تهیه این نقشه ها، سیلاب هایی با دوره بازگشت ثابت برای رودخانه ها و اراضی حاشیه آنها بوده و میزان خسارات وارده به این مناطق، در تهیه آنها نقشی ندارد؛ لذا اثربخشی کمی دارند. امروزه در کشورهای پیشرفته جهان، استفاده از تحلیل ریسک به منظور مد...

15 صفحه اول

بررسی اثر شکل ذرات سنگریزه ای بر ضریب زبری مانینگ در رودخانه های کوهستانی

روابط مقاومت جریان از مولفه های کلاسیک آنالیز هیدرولیکی رودخانه است که برای روندیابی سیل، پیش بینی عمق و سرعت سیلاب های طرح، برآورد ظرفیت سیلاب آبراهه و پیشبینی غیرمستقیم دبی های سیلاب از طریق روش شیب - مساحت، مورد نیاز خواهد بود. در این تحقیق به بررسی آزمایشگاهی اثر شکل ذرات و شیب بستر آبراهه بر ضریب زبری مانینگ پرداخته شده است. برای رسیدن به این هدف، از دو نوع سنگریزۀ طبیعی نسبتاً گردگوشه...

متن کامل

تغییرات فصلی جوامع بزرگ بی‌مهرگان کف‌زی رودخانه هراز در ایران

هدف از این مطالعه، ارزیابی رابطه بین کیفیت آب رودخانه و توزیع جوامع بزرگ بی‌مهرگان کفزی در رودخانه هراز در ایران است. در این مطالعه، جوامع بزرگ بی‌مهرگان کفزی در امتداد جریان رودخانه در سال 1394 در 9 ایستگاه با سه تکرار با استفاده از سوربر سمپلر (30.5×30.5 cm2) نمونهگیری شد. برای ارزیابی بیولوژیکی کیفیت آب از شاخص زیستی BMWP، شاخص تنوع Simpson، شاخص غنای گونهای EPT و شاخص تشابه Pielou استفا...

متن کامل